VAT odwrócony

VAT odwrócony

W dniu 1 stycznia 2017 roku weszła w życie tak zwana duża nowelizacja ustawy o VAT. Modyfikacjom uległy m.in. przepisy dotyczące stosowania mechanizmów odwróconego obciążenia podatkiem VAT. Największe zmiany dotyczą jednak firm działających w sektorze budowlanym.

 

Odwrotne obciążenie polega na tym, że sprzedaż towarów i usług przez czynnego podatnika VAT następuje bez naliczenia tego podatku. To nabywca usługi nalicza VAT od takiej transakcji. Nowelizacja rozszerzyła zakres odwróconego obciążenia na usługi budowlane. Rodzaj usług objętych omawianym mechanizmem określony został w nowym załączniku numer 14 do ustawy o VAT. Usługi budowlane wymienione są w pozycjach od 2 do 34 tego załącznika i są to na przykład: roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, z rozbiórką i burzeniem obiektów budowlanych, przygotowanie terenu pod budowę, roboty ziemne, wykonywanie instalacji gazowych, zakładanie ogrodzeń, roboty tynkarskie, malarskie, szklarskie, betoniarskie. Każdy rodzaj usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia jest określony w załączniku bardzo precyzyjnie wraz z powołaniem symbolu PKD.

 

Nowe zasady mają zastosowanie przy transakcjach wymienionych w załączniku numer 14, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

• Usługodawcą jest podatnik u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku (który jest czynnym podatnikiem VAT);
• Usługobiorcą jest czynny podatnik VAT;
• Usługodawca świadczy usługi budowlane, wymienione w załączniku numer 14, jako podwykonawca.

W praktyce ten ostatni warunek rodzi najwięcej problemów. Ustawa nie definiuje bowiem pojęcia podwykonawcy. Należy zatem przyjąć potoczne rozumienie tego pojęcia, co może spowodować rozbieżność stanowisk podatnika i organu podatkowego. W rozumieniu potocznym podwykonawca to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy; podmiot podporządkowany głównemu wykonawcy.

 

Wykonawca czy podwykonawca

To firma budowlana wystawiająca fakturę będzie musiała każdorazowo weryfikować, czy przy konkretnej sytuacji występuje jako podwykonawca – w rozumieniu znowelizowanej ustawy o VAT. Decydować będzie o tym fakt, czy nabywca wykorzystuje usługi do dalszego świadczenia usług budowlanych czy też jest ich konsumentem i wykorzystuje je dla własnych potrzeb dotyczących remontu czy budowy. W pierwszym przypadku firma budowlana będzie działać jako podwykonawca, natomiast w drugim firma będzie miała charakter wykonawcy głównego. Niejasne pozostaje jak podwykonawca ma dokumentować status nabywcy jego usługi. Czy przykładowo wystarczające będzie oświadczenie nabywcy, że świadczy on usługę budowlaną?  Jest to bardzo poważny problem, związany z ryzykiem nierozliczenia VAT należnego.

Jako podwykonawca – firma budowlana wystawiać będzie fakturę bez podatku VAT, z obowiązkową adnotacją „zwrotne obciążenie”. Natomiast wykonawca główny, wystawia fakturę inwestorowi, wraz z podatkiem VAT, w wartości netto oraz brutto.

Nowe regulacje nie dotyczą zamówień publicznych na roboty budowlane. W zamówieniach publicznych dochodzi bowiem do rozliczeń inwestora (zamawiającego) z wykonawcami głównymi. Nadal, jak dotychczas, będą oni więc wystawiać fakturę wraz z podatkiem VAT.

 

Zagrożona płynność finansowa w firmach budowlanych

Jak można zaobserwować, nowe regulacje powodują problemy finansowe firm budowlanych, zwłaszcza firm mniejszych. Podwykonawcy  dokonują bowiem zakupu towarów z podatkiem VAT, a wystawiają faktury na wykonawcę głównego bez tego podatku. Nie mogą więc rozliczać podatku należnego z podatkiem naliczonym. Podwykonawcy są  zmuszeni systematycznie występować o zwrot podatku do urzędu skarbowego. Zwrot ten otrzymują dopiero po upływie 25 lub nawet 60 dni od dnia złożenia deklaracji. Tak długi okres oczekiwania często zagraża płynności finansowej firm.

Do tej pory rozliczanie podatku VAT wyglądało w ten sposób, że każda firma świadcząca usługę budowlaną wystawiała fakturę VAT wraz z należnym podatkiem VAT. Nabywca usługi mógł wtedy łatwo rozliczyć własny podatek należny z podatkiem naliczonym. Każdy podwykonawca dokonujący zakupu towarów na bieżąco rozliczał VAT należny z VATem naliczonym za zakup materiałów.

 

Sankcje za nieprawidłowe rozliczenie podatku

Nowelizacja wprowadza dotkliwe konsekwencje za nieprawidłowe rozliczenia podatku VAT. Usługodawca, który nieprawidłowo wystawi fakturę na usługę podlegającą odwrotnemu obciążeniu, będzie zobowiązany do zapłacenia podatku VAT. Z kolei nabywca usługi nie będzie mógł odliczyć tego podatku. Jeżeli błąd popełni nabywca usługi i nie rozliczy on podatku VAT, to po jego stronie powstanie zaległość podatkowa oraz obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę. Ponadto w tego typu przypadkach możliwe jest ustalenie dla podatnika dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.