Pozwolenie na wywóz zabytków za granicę

Pozwolenie na wywóz zabytków za granicę

Od 5 czerwca 2010 roku obowiązuje nowelizacja ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Uprościła ona i złagodziła przepisy dotyczące sprzedaży i wywozu tego typu przedmiotów z kraju. Dotychczas zagraniczna wysyłka każdego przedmiotu starszego niż 55 lat wymagała specjalnego zezwolenia. Od 5 czerwca 2010 roku polskie prawo pozwala wywozić z kraju wszystkie przedmioty zabytkowe poza szczególnie cennymi i wartościowymi.

Obowiązek uzyskania pozwolenia na wywóz zabytku uzależniony jest od jego kategorii, wieku i wartości. Pozwolenie wydaje minister kultury. Jeżeli zabytek posiada szczególną wartość dla dziedzictwa kulturowego, minister może odmówić wydania pozwolenia.

Jednorazowego pozwolenia na stały wywóz zabytku za granicę wymagają m.in. zabytki archeologiczne, które mają więcej niż 100 lat; elementy stanowiące wystrój wnętrz, pomniki, posągi i dzieła rzemiosła artystycznego, które mają więcej niż 100 lat; dzieła malarstwa, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 40 000 zł; mozaiki i  rysunki, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 12 000 zł; grafiki i plakaty, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 16 000 zł; fotografie, filmy i negatywy, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 6000 zł; rękopisy, książki, które mają więcej niż 100 lat i ich wartość jest wyższa niż 6000 zł; środki transportu, które mają więcej niż 50 lat i ich wartość jest wyższa niż 32 000 zł.

Jeżeli przedmioty nie kwalifikują się do żadnej z powyższych, można je wywieźć bez pozwolenia. Brak obowiązku posiadania pozwolenia na wywóz niektórych zabytków nie powoduje jednak, że zabytki o mniejszej wartości mogą wyjeżdżać zagranicę całkowicie bez żadnej kontroli.

W przypadku wywozu zabytków o mniejszej wartości, jeżeli wywóz zabytku jest dokonywany bez pozwolenia, a cechy zabytku wskazują, że jego wywóz może wymagać pozwolenia, organ Straży Granicznej lub organ celny może zażądać od osoby dokonującej wywozu zabytku okazania dokumentu potwierdzającego fakt, że wywożony zabytek nie wymaga pozwolenia. Dokumentami takimi mogą być m.in. oceny wskazujące czas powstania zabytku lub wyceny zabytku wykonane przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub organ administracji publicznej.

Należy tutaj zwrócić uwagę, że w praktyce posiadanie powyższych dokumentów może być nierzadko wymagane, gdyż funkcjonariusze Straży Granicznej i organów celnych często nie posiadając szerokiej i specjalistycznej wiedzy, mogą żądać okazania wymienionych tu dokumentów.

Należy również pamiętać, że nawet jeżeli osoba posiada dokumenty, które wskazują, że obiekt nie wymaga pozwolenia, to w przypadku wątpliwości co do wiarygodności dokumentu organ Straży Granicznej lub organ celny może zatrzymać wywożony zabytek na czas niezbędny do ustalenia czy wywóz zabytku mógł być dokonywany bez pozwolenia.

Jeżeli przedmioty kwalifikują się do którejś z kategorii wymagającej pozwolenia, osoba zainteresowana składa wniosek do wojewódzkiego konserwatora zabytków lub muzeum, do którego należy załączyć m.in. fotografie przedmiotu, wycenę obiektu sporządzoną przez biegłych, dowód opłaty skarbowej za wydanie pozwolenia, oświadczenie wnioskodawcy, że zabytek nie jest wpisany do rejestru zabytków. Po postępowaniu administracyjnym przeprowadzonym przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów w trakcie którego okaże się, że wywożony obiekt nie posiada szczególnej wartości dla dziedzictwa kulturowego, zostaje wystawione pozwolenie uzupełnione o uzyskane w postępowaniu informacje i wysyłane do Departamentu Ochrony Zabytków do weryfikacji, a następnie przesłane do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, który podpisuje dokument.