Zarzut zasiedzenia w postępowaniu o wydanie

Zarzut zasiedzenia w postępowaniu o wydanie

W Polsce wciąż jest wiele gruntów o nieuregulowanym stanie prawnym. Wiele osób, mimo posiadania nieruchomości przez wiele lat, z różnych względów nie przeprowadza formalnych postępowań, mających na celu uzyskanie do nich tytułu prawnego. Praktyka wykonywanego zawodu oraz poczynione obserwacje pokazują, że konkretnymi nieruchomościami zaczynają się interesować dawni właściciele albo ich spadkobiercy, ponieważ w księdze wieczystej wciąż są wpisani członkowie ich rodzin. Najczęściej wytaczają oni powództwo o wydanie danej nieruchomości. Nie oznacza to, że obecnym posiadaczom nie przysługują żadne środki ochrony. Jeżeli władają nieruchomością wystarczająco długo, mogą podnieść zarzut zasiedzenia.
O możliwości zgłoszenia takiego zarzutu wypowiadał się Sąd Najwyższy już latach 50. ubiegłego wieku. Stanowisko to jest aktualne również pod rządami obecnie obowiązujących przepisów. Ustalenie faktu nabycia własności przez zasiedzenie w innej sprawie niż sprawa o stwierdzenie zasiedzenia jest dopuszczalne tylko wtedy, kiedy zasiedzenie nie należy do samego rozstrzygnięcia w danej sprawie, lecz jest tylko przesłanką tego rozstrzygnięcia – stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 stycznia 2008 r., sygn. akt III CSK 199/07.

Generalnie postępowanie o stwierdzenie nabycia nieruchomości przez zasiedzenie następuje w postępowaniu nieprocesowym. sąd wydaje tzw. postanowienie deklaratoryjne, którym potwierdza nabycie nieruchomości przez zasiedzenie. Warto bowiem zauważyć, że nabycie nieruchomości przez zasiedzenie następuje z mocy prawa co oznacza, że jeśli spełniamy przesłanki konieczne do zasiedzenia, a w szczególności jeśli upłynął odpowiedni okres posiadania nieruchomości, stajemy się jej właścicielami z mocy prawa. Sąd jedynie to potwierdza i wydaje stosowny ku temu dokument.

Mimo więc, że postępowanie o wydanie nieruchomości należy do trybu procesowego, sąd będzie musiał rozpatrzyć ten zarzut. Jeśli ustali, że spełnione są przesłanki konieczne do zasiedzenia, konsekwencją będzie oddalenie powództwa spadkobierców dawnych właścicieli. Jednakże wyrok wydany w takiej sprawie nie będzie skuteczny wobec innych osób. Mimo więc, że strona wygrała spór z dawnymi właścicielami, nie będzie mogła się wpisać do księgi wieczystej. Do tej czynności konieczne będzie odrębne wszczęcie postępowania o stwierdzenia zasiedzenia. Oczywiście należałoby wnioskować o dołączenie przez sąd akt z postępowania o wydanie nieruchomości, jednakże i tak konieczne będzie ponowne przeprowadzenia postępowania dowodowego, w tym przesłuchanie świadków.

Dlatego też najlepszym sposobem jest złożenie wniosku o zasiedzenie nieruchomości, której wydania domagają się spadkobiercy dawnych właścicieli oraz wnioskowanie o zawieszenie postępowania o wydanie nieruchomości. Po uzyskaniu postanowienia o nabyciu nieruchomości przez zasiedzenie, sąd w postępowaniu o wydanie nieruchomości będzie nim związany i oddali powództwo dawnych właścicieli, jednocześnie będzie też można na podstawie tego postanowienia wpisać się do księgi wieczystej. Postanowienie zasiedzeniowe ma bowiem tzw. skutek rozszerzony, erga omnes. Taki krok prawny pozwoli również uniknąć podwójnego udowadniania (w dwóch postępowaniach), iż spełnialiśmy przesłanki konieczne do zasiedzenia.

Na zakończenie warto również dodać, iż w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece) nie jest dopuszczalne ustalenie, że strona procesu nabyła jej własność przez zasiedzenie. W postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym ustalenie, kto jest właścicielem nieruchomości, jest bowiem istotą rozstrzygnięcia.